De elfjarige Wadjda heeft één simpele wens: een eigen fiets waarmee ze tegen haar vriend Abdullah door de stoffige straten van Riyadh kan racen. Ze heeft haar zinnen gezet op een prachtig, glanzend groen exemplaar dat in de etalage van een speelgoedwinkel staat. Er zijn alleen twee obstakels. Ten eerste hangt er een prijskaartje van 800 riyals aan het stuur, 775 méér dan er in Wadjda’s spaarpot zitten. Ten tweede mógen meisjes in Saoedi-Arabië helemaal niet fietsen. Abdullah lacht haar dan ook meteen uit: ‘Girls can’t have bikes!’ Genoeg reden om alle moed te verliezen, zou je zeggen, maar dan ken je Wadjda nog niet. In Haifaa Al Mansours vlotte en vrolijke kinderboek The Green Bicycle (2015) lezen we welke toeren ze uithaalt om haar droom te verwezenlijken.
The Green Bicycle is gebaseerd op Al Mansours speelfilm Wadjda (2012), de eerste film die is geschreven en geregisseerd door een Saoedische vrouw én de eerste die geheel in Saoedi-Arabië is opgenomen. Het moet een heel plezierige film zijn, niet alleen vanwege het zonnige verhaal, maar ook omdat Wadjda zo’n heerlijk personage is. Op haar keurige school is ze het buitenbeentje, even opstandig als haar rommelige krullen. Onder haar abaya draagt ze Chuck Taylor-gympen en in de pauze doet ze goede zaken met ‘Wadjda’s Awesome Mixtape’, zelfgemaakte armbandjes en repen chocola. Het zijn revolutionaire daden op een school waar strikte kledingvoorschriften gelden, snoep streng verboden is, en meisjes niets anders bezitten dan een Koran en een abaya (‘What more would a young girl need?’).
Wadjda’s moeder heeft het niet zo op het bedrijfje van haar dochter, maar omdat ze altijd krap bij kas zitten, knijpt ze een oogje dicht. Bovendien breekt ze de regels zelf ook wel eens. In een land waar vrouwen nog niet eens met de trein mogen reizen zonder schriftelijke toestemming van een man, kun je nou eenmaal niet altijd de wet volgen. Er zijn echter grenzen, en meisjes op glanzend groene fietsen overschrijden die.
Koppig als ze is, laat Wadjda zich door niets en niemand tegenhouden. Ze rekent uit dat ze twee weken nodig zal hebben om 800 riyals bij elkaar te sparen – als haar handel goed loopt. En dus werkt ze extra hard aan haar armbandjes en Awesome Mixtapes, en een tijdlang rollen de riyals binnen. Het kan natuurlijk niet lang goed gaan. Wanneer het strenge schoolhoofd het bedrijfje ontdekt, gaat het per direct failliet. Maar we kennen Wadjda inmiddels; ze laat het er niet bij zitten. Haar laatste lichtpuntje is de Quran Recitation Competition die haar school elk jaar organiseert. De wedstrijd heeft een hoofdprijs van maar liefst 1000 riyals, maar om te winnen zal de rebelse Wadjda de eerste vier soera’s van de Koran uit haar hoofd moeten leren…
Al Mansour (1974) vertelt dit alles met een overtuigend inlevingsvermogen in elfjarigen, een flinke dosis humor en een geweldig oog voor detail. Wanneer het schoolhoofd de chocoladerepen, mixtapes en armbandjes inspecteert, kijkt ze ernaar ‘as if she were analyzing a possible murder weapon at a crime scene’. En wanneer Wadjda zich inschrijft voor de wedstrijd, schrijft ze haar naam in extra grote letters op het aanmeldformulier, ‘just in case’.
Tegelijk maakt Al Mansour scherpe observaties over het leven van vrouwen in Saoedi-Arabië: over het schuldgevoel dat Wadjda voelt wanneer mannen haar naroepen op straat; over de lange, gevaarlijke reis die haar moeder elke dag moet afleggen naar haar werk; en over het verdriet en de chaos die Wadjda’s vader veroorzaakt wanneer hij een nieuwe vrouw zoekt. Het is zware kost, maar door Wadjda’s spitsvondigheid en vastberadenheid blijft het verhaal ondanks alles licht van toon.
In april 2013, een halfjaar na de verschijning van de film Wadjda, maakt een Saoedische krant bekend dat vrouwen in Saoedi-Arabië voortaan gewoon mogen fietsen. Soort van. In parken, bijvoorbeeld. Met een abaya aan. En alleen als een mannelijk familielid hen vergezelde. Toch lijkt er sindsdien iets veranderd te zijn. In 2018 werd bijvoorbeeld de allereerste Saoedische fietswedstrijd voor vrouwen georganiseerd. Dus wie weet… misschien is er op dit moment, ergens in Riyadh, een klein meisje met een glanzend groene fiets een racewedstrijd aan het winnen.
2 Reacties
Wat een prachtig verhaal, en wat een prachtige laatste zin van je blog! Ik ga zowel het boek lezen als de film kijken, ik verheug me er zeer op!
Dankjewel. Ik ben ook benieuwd naar de film!